W drugiej połowie 2024 roku, w porównaniu z analogicznym okresem 2023, ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Unii Europejskiej wzrosły w dziesięciu krajach, podczas gdy w czternastu odnotowano obniżkę. Najsilniejszy wzrost – o 14 % – miał miejsce w Portugalii, a najgłębszy spadek – o 18 % – zarejestrowano na Łotwie.
Jednocześnie stawki dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w UE spadły średnio o 5,4 % w porównaniu z drugą połową 2023 roku, chociaż w porównaniu z pierwszą połową 2024 roku wzrosły o 1,7 %. Wśród tych odbiorców najwyższe ceny obowiązywały na Cyprze (0,2578 EUR za kWh), natomiast najniższe – w Finlandii (0,0767 EUR za kWh). Zauważmy, że rządy obniżały koszty podatkowe, aby obniżyć ceny energii elektrycznej od 2022 roku.
📊 Interesujesz się spółkami dywidendowymi?
Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj zestawienia, analizy i aktualne TOP-y dywidendowych spółek z Polski, USA i świata – prosto na maila.
🎁 BONUS: eBOOK „Jak mądrze inwestować w akcje" – gotowa do pobrania od razu po zapisie.
Obszar objęty badaniem
Analiza obejmuje państwa Unii Europejskiej wraz z dodatkowymi krajami EOG – Islandią, Liechtensteinem i Norwegią – oraz państwami kandydującymi i stowarzyszonymi: Czarnogórą, Macedonią Północną, Albanią, Serbią, Turcją, Bośnią i Hercegowiną (w tym Kosowem). Dodatkowo uwzględniono dostępne dane z Mołdawii, Gruzji i Ukrainy, co pozwala na szersze spojrzenie na trendy cenowe w regionie.
Determinanty zmian cen
Cena energii elektrycznej kształtowana jest przez wiele czynników. Kluczową rolę odgrywają wahania na rynkach surowców, wpływ geopolityki oraz udział odnawialnych i konwencjonalnych źródeł w krajowym miksie energetycznym. Koszty utrzymania i rozbudowy sieci przesyłowej, wymagania środowiskowe oraz sezonowe anomalie pogodowe również przekładają się na rachunki końcowe. W prezentowanych wartościach dla gospodarstw domowych uwzględniono wszystkie podatki, opłaty i VAT, natomiast dla odbiorców biznesowych pokazano tylko te obciążenia, które ostatecznie nie podlegają zwrotowi.
Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych
W drugiej połowie 2024 roku gospodarstwa domowe o średnim rocznym zużyciu od 2 500 do 5 000 kWh płaciły najwyższe stawki za energię elektryczną w Niemczech – 0,3943 EUR za kWh oraz w Danii – 0,3763 EUR za kWh. Równie wysokie opłaty odnotowano w Irlandii (0,3699 EUR za kWh) i Belgii (0,3313 EUR za kWh), co znacząco wyróżnia te kraje na tle całej Unii Europejskiej. Szczegóły wizualizuje wykres 1.
Najniższe ceny oraz średnia unijna
Przeciwstawieniem dla najwyższych taryf były ceny w państwach takich jak Węgry, gdzie koszt kWh wynosił zaledwie 0,1032 EUR, a także w Bułgarii (0,1217 EUR za kWh) oraz na Malcie (0,1301 EUR za kWh). W zestawieniu z unijną średnią ceną energii, która dla II połowy 2024 roku wyniosła 0,2872 EUR za kWh (obliczoną na podstawie danych o zużyciu z 2023 roku), gospodarstwa niemieckie płaciły o 37% więcej, natomiast domowe odbiorcy w krajach o najniższych stawkach ponosili koszty niższe niż połowa średniej unijnej.
💰 Dołącz do inwestorów, którzy stawiają na zyski z dywidendy i realne strategie
Portal PPCG Stock prowadzi własne portfele inwestycyjne oparte na spółkach dywidendowych i inwestycjach długoterminowych. Subskrybenci mają pełen dostęp do aktualnych składów portfeli, zmian i komentarzy analitycznych.
🎯 Zyskaj przewagę dzięki konkretnym działaniom, nie tylko teoriom. Każdy abonament objęty jest 30 dniową bezwarunkową gwarancją satysfakcji.
📢 Wykorzystaj kod rabatowy na 50 zł: 50. Działa z każdym abonamentem!
Przebieg cen energii bez uwzględnienia podatków od 2008 roku
Analiza od pierwszej połowy 2008 roku ukazuje (diagram poniżej), że taryfy za samą energię, przesył i dostawy pozostawały na zbliżonym poziomie przez lata 2016–2020. W 2022 roku nastąpił gwałtowny wzrost stawki w obu półroczach, osiągając maksymalnie 0,2401 EUR za kWh w drugiej połowie roku. Następnie w pierwszej połowie 2023 roku koszt ten nieznacznie skorygowano w dół do 0,2393 EUR za kWh, a w drugiej połowie obniżono do 0,2226 EUR za kWh. W 2024 roku obserwujemy stabilizację na poziomie wyższym niż przed kryzysem, z wartością 0,2151 EUR za kWh w drugiej połowie roku.
Wahania cen z podatkami i znaczenie obciążeń fiskalnych
Cena końcowa, obejmująca wszystkie podatki, rosła nieprzerwanie od 2021 roku, z wyjątkiem krótkiego spadku w drugiej połowie 2023 roku. Pierwsze półrocze 2024 przyniosło niewielki wzrost realizacji cen o 2 % w porównaniu do drugiej połowy 2023 (do 0,2889 EUR za kWh), zaś drugie półrocze zakończyło się marginalnym obniżeniem do 0,2872 EUR za kWh. To o 2,2 % mniej niż najwyższy dotychczas poziom 0,2937 EUR za kWh z pierwszej połowy 2023 roku.
Udział podatków w końcowej cenie wzrósł z 31,2 % w pierwszej połowie 2008 roku do szczytu 41,0 % w drugiej połowie 2019 roku. W wyniku interwencji rządowych wsparcie obniżające obciążenia fiskalne znacząco zmniejszyło udział podatków do 15,5 % pod koniec 2022 roku – najniższego poziomu w tym okresie. Stopniowe wycofywanie ulg w 2023 i 2024 roku skutkowało umiarkowanym wzrostem stawki podatkowej, osiągającym 25,1 % w drugiej połowie 2024 roku. To właśnie zmniejszenie wsparcia tłumaczy jednoczesne obniżenie cen energii bez podatków oraz niewielki wzrost cen z podatkami w obu półroczach 2024 roku.
Udział podatków i opłat w cenie energii elektrycznej
Na podstawie danych z drugiej połowy 2024 roku widać wyraźne zróżnicowanie udziału fiskalnego w cenie prądu dla gospodarstw domowych w poszczególnych krajach UE. Najmniejszy udział odnotowano w Luksemburgu, gdzie dzięki subsydiom i dodatkom obciążenie fiskalne osiągnęło wartość -49,2%. Ujemne wartości, świadczące o wsparciu konsumentów, występowały również w Holandii, Austrii oraz Irlandii.
Po przeciwnej stronie znalazła się Dania, gdzie podatki i opłaty stanowiły aż 48,8% końcowej ceny prądu. Na drugim miejscu znajduje się Polska z ponad 40% udziałem podatków i opłat. Średnia unijna w tym okresie wyniosła 25,1%, co oznacza wzrost o 3,7 punktu procentowego w porównaniu z II połową 2023 roku i o 0,8 punktu procentowego względem I połowy 2024 roku – głównie z uwagi na ograniczenie programów wsparcia.
Sam podatek VAT odpowiadał za 14,4% ceny energii elektrycznej w UE, przy czym jego największy udział odnotowano na Węgrzech (21,3%), a najniższy na Malcie (4,8%).
Roczna zmiana cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych
Porównując ceny energii elektrycznej z drugiej połowy 2024 roku z tym samym okresem 2023 roku, wykorzystano wartości w walutach krajowych, aby wyeliminować sezonowe wahania. Okazało się, że w dziesięciu państwach UE rachunki były wyższe niż rok wcześniej, w czternastu — niższe, a w trzech pozostały praktycznie bez zmian. Najsilniejsze wzrosty odnotowano w Portugalii (o 14,2 %), Finlandii (o 13,6 %), Francji (o 12,9 %), Polsce (ponad 10%), podczas gdy największe obniżki miały miejsce na Łotwie (–17,8 %), w Holandii (–14,3 %) i w Belgii (–12,3 %).
Czynniki napędzające zmiany
Główne przyczyny podwyżek to rosnące koszty utrzymania i rozbudowy sieci elektroenergetycznej, a także stopniowe wycofywanie dotacji i dodatków, które wcześniej łagodziły wpływ wzrostu cen na gospodarstwa domowe. Z kolei tam, gdzie ceny spadły, często decydowały krótkotrwałe wsparcie rządowe lub korzystne warunki rynkowe, obniżające koszty zakupu i dystrybucji prądu.
Udział kosztów przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej
Dane za rok 2024 pokazują, że w strukturze rachunku za prąd dla gospodarstw domowych koszty dystrybucji zdecydowanie przeważają nad kosztami przesyłu. Wynika to z gęstszej sieci dystrybucyjnej, do której bezpośrednio podłączone są domy i urządzenia, podczas gdy sieć przesyłowa odpowiada za transport dużych wolumenów energii na znaczne odległości.
Różnice między krajami wynikają przede wszystkim z uwarunkowań przestrzennych i demograficznych. W państwach o niskiej gęstości zaludnienia, gdzie odbiorcy są rozmieszczeni na rozległym obszarze, koszty utrzymania i rozbudowy linii przesyłowych są relatywnie wysokie. Natomiast mniejsze, zatłoczone kraje w większości opierają się na zwartej sieci dystrybucyjnej, co przekłada się na mniejszy udział kosztów przesyłu.
Wśród państw UE największy udział kosztów dystrybucji w całkowitym rachunku odnotowano w Luksemburgu, gdzie dystrybucja odpowiada za pełne 100% tych pozycji, a także na Słowacji (93%) i w Finlandii (90%). Z kolei najwyższy udział kosztów przesyłu przypadał na Litwę (39,2%), Irlandię (36%) oraz Niemcy (34,8%).
Ceny energii elektrycznej dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi (głównie przedsiębiorcy)
W drugiej połowie 2024 roku średni odbiorcy komercyjni i przemysłowi, zużywający rocznie od 500 do 2 000 MWh, ponosili najwyższe koszty energii na Cyprze (0,2578 EUR/kWh) oraz w Irlandii (0,2552 EUR/kWh). Przeciwnie, najkorzystniejsze taryfy oferowały Finlandia (0,0767 EUR/kWh) i Szwecja (0,0853 EUR/kWh), co wyraźnie kontrastowało z wartościami szczytowymi.
Unijna średnia cena tego segmentu odbiorców wyniosła 0,1899 EUR za kWh. Obliczono ją jako średnią ważoną, uwzględniając przeciętne zużycie energii w każdym przedziale konsumpcji.
Trendy cen energii bez podatków dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi
Stawki za samą energię, dostawy i sieć utrzymywały się na względnie stałym poziomie od pierwszej połowy 2008 roku aż do 2021 roku. Dopiero w drugim półroczu 2021 i przez cały 2022 rok widoczny jest wyraźny wzrost, który osiągnął szczytową wartość 0,1986 EUR/kWh w drugiej połowie 2022 roku. W kolejnych okresach ceny bez podatków zaczęły się obniżać – do 0,1936 EUR/kWh w pierwszej połowie 2023 roku, dalej do 0,1771 EUR/kWh w drugiej połowie tego samego roku oraz do 0,1558 EUR/kWh w pierwszym półroczu 2024 roku. W drugim półroczu 2024 roku obserwujemy niewielki wzrost do 0,1597 EUR/kWh.
Zmiany pełnych cen z uwzględnieniem podatków
Pełne ceny dla odbiorców komercyjnych i przemysłowych, czyli stawki z podatkami niepodlegającymi zwrotowi, rosły jeszcze dłużej – osiągając rekord 0,2151 EUR/kWh w pierwszej połowie 2023 roku. Dopiero w drugim półroczu 2023 roku nastąpiła korekta do 0,2008 EUR/kWh, a w pierwszym półroczu 2024 roku wartość spadła do 0,1867 EUR/kWh. W drugim półroczu 2024 roku ceny wzrosły o 1,7%, osiągając 0,1899 EUR/kWh.
Udział podatków w cenie końcowej wzrósł z 13,8% w pierwszym półroczu 2008 roku do 34,8% w pierwszym półroczu 2020 roku. Dzięki rządowym subsydiom udział ten obniżył się do najniższego poziomu 5,6% w drugiej połowie 2022 roku, po czym stopniowo wzrastał do 16,6% i 15,9% w kolejnych półroczach 2024 roku.
Podsumowanie ogólnych trendów cen energii elektrycznej
W drugiej połowie 2024 roku ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Unii Europejskiej wykazały zróżnicowane tendencje: w dziesięciu państwach odnotowano wzrosty, a w czternastu spadki w porównaniu z analogicznym okresem 2023 roku. Najsilniejszy wzrost, o 14 %, miał miejsce w Portugalii, natomiast najgłębszy spadek, o 18 %, zarejestrowano na Łotwie. Średnia unijna cena dla konsumentów domowych wyniosła 0,2872 EUR za kWh, przy czym najwyższe stawki obowiązywały w Niemczech (0,3943 EUR/kWh) i Danii (0,3763 EUR/kWh), a najniższe – w Węgrzech (0,1032 EUR/kWh) oraz Bułgarii (0,1217 EUR/kWh).
W odniesieniu do odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi, zużywających od 500 do 2 000 MWh rocznie, ceny w UE spadły średnio o 5,4 % rok do roku, lecz w porównaniu z pierwszą połową 2024 roku wzrosły o 1,7 %. W tej grupie najwyższą cenę energii odnotowano na Cyprze (0,2578 EUR/kWh) i w Irlandii (0,2552 EUR/kWh), natomiast najkorzystniejsze warunki mieli odbiorcy fińscy (0,0767 EUR/kWh) i szwedzcy (0,0853 EUR/kWh). Średnia unijna cena kształtowała się na poziomie 0,1899 EUR za kWh.
Na poziom taryf wpływa wiele czynników: dynamiczne wahania cen surowców, geopolityczne zakłócenia w dostawach, struktura miksu energetycznego w poszczególnych krajach oraz koszty budowy i utrzymania sieci przesyłowej i dystrybucyjnej. Dodatkowo, obciążenia fiskalne – w tym VAT, akcyza i opłaty środowiskowe – stanowią znaczącą część rachunku. W drugiej połowie 2024 roku udział podatków i opłat w cenie dla gospodarstw domowych wzrósł do 25,1 %, podczas gdy w odniesieniu do taryf bez tych obciążeń zaobserwowano stabilizację powyżej poziomów sprzed kryzysu energetycznego.
Analiza danych od pierwszej połowy 2008 roku pokazuje, że ceny „czystej” energii (bez podatków) utrzymywały się względnie stabilnie do 2021 roku, po czym gwałtownie wzrosły w 2022 roku i od tego czasu powoli się obniżają, stabilizując się na poziomie ok. 0,215 EUR/kWh. Natomiast ceny z podatkami osiągnęły szczyt w pierwszej połowie 2023 roku (0,2937 EUR/kWh), a w drugim półroczu 2024 roku pozostały na podobnym poziomie (0,2872 EUR/kWh). Rządowe programy wsparcia i subsydia odgrywały kluczową rolę w łagodzeniu wzrostu obciążeń fiskalnych, jednak ich stopniowe ograniczanie w latach 2023–2024 przyczyniło się do wzrostu udziału podatków w końcowej cenie.
Artykuł opracowałem na podstawie danych danych Eurostatu z tej strony: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Electricity_price_statistics&action=statexp-seat&lang=pl
Autor wpisu: Paweł Pagacz
Jestem pomysłodawcą i założycielem PPCG Stock. Stosuję analizę wolumenową. Głęboko wierzę, że duży kapitał nie jest ślepy i szuka najwyższych stóp zwrotu. Z jednej strony na rynku szukam, gdzie płynie duży kapitał. Z drugiej strony szukam najlepszych spółek. Jeżeli widzę najlepszą spółkę i kapitał, który do niej płynie, to wiem, w co inwestować. Możesz się ze mną skontaktować, korzystając z dostępnego adresu e-mail.
Wybierz Abonament i zyskaj dostęp do 5 portfeli inwestycyjnych PPCG Stock.
- W portfelu głównym kupujemy spółki o wysokim potencjale możliwego wzrostu
- W portfelu dywidendowym wybieramy najlepsze spółki dywidendowe na GPW
- Portfel emerytalny ma za zadanie zwiększyć wartość oraz zyskiwać na wypłacanych dywidendach
- W portfelu zagranicznym kupujemy bardzo dobre akcje amerykańskie oraz brytyjskie, które mogą mocno rosnąć
- Do portfela pasywnego dobieramy ETF-y, które mogą silnie zwyżkować
W każdym abonamencie otrzymujesz dostęp do komentarza giełdowego codziennie rano na sesji, odpowiedzi na zadane przez siebie pytania (od 9 do 17) oraz sekcji Premium z pogłębionymi analizami rynku. Zawsze kiedy kupujemy lub sprzedajemy akcje, otrzymujesz informację na e-mail oraz SMS.
Zakup abonamentu pozbawiony jest ryzyka. W ciągu 30 dni w każdej chwili i bez podania przyczyny możesz zrezygnować z abonamentu i odzyskać 100% opłaty za abonament. Czy ta oferta Ci się podoba?
Zaloguj się na swoje konto, aby zostawić swój komentarz.