Amerykański Sąd Handlu Międzynarodowego

W przełomowym orzeczeniu z dnia 28 maja 2025 roku Amerykański Sąd Handlu Międzynarodowego wydał stałą blokadę na niemal wszystkie taryfy celne wprowadzone przez byłego prezydenta Donalda Trumpa, uznając, że przekroczyły one ramy konstytucyjnych uprawnień głowy państwa. Trzyosobowy skład sędziowski podkreślił w swoim uzasadnieniu, że Konstytucja Stanów Zjednoczonych jednoznacznie przyznaje Kongresowi wyłączne prawo do regulowania handlu zagranicznego, a prezydenckie uprawnienia wynikające z Ustawy o Międzynarodowych Nadzwyczajnych Uprawnieniach Gospodarczych (IEEPA) nie mogą ograniczać tego konstytucyjnego monopolu ustawodawczego. W związku z tym decyzja sądu wstrzymuje natychmiastowe wejście w życie wszystkich rozporządzeń celnych wydanych od stycznia na podstawie IEEPA, z wyjątkiem sektorowych taryf opartych na odrębnych ustawach dotyczących stali, aluminium i pojazdów samochodowych. Tło wprowadzenia taryf “Liberation Day” Inicjatywa Donalda Trumpa, nazwana „Liberation Day” i zapowiedziana w ogrodzie różanym Białego Domu na początku kwietnia 2025 roku, miała na celu ustanowienie odwrotnych taryf na większość importowanych do USA towarów, aby przeciwdziałać wieloletnim deficytom handlowym i rzekomo chronicznie niekorzystnym relacjom handlowym z kluczowymi partnerami. W ramach tej strategii prezydent wydał Rozkaz Wykonawczy 14257, nakładając jednolite opłaty celne w wysokości dziesięciu procent na wszystkie importy, a wyższe stawki na kraje, z którymi deficyt handlowy był największy, ze szczególnym uwzględnieniem Chin. Choć nazwane przez Trumpa „deklaracją ekonomicznej niepodległości”, nowe taryfy szybko wywołały obawy o zaostrzenie wojny handlowej oraz negatywne konsekwencje dla globalnych łańcuchów dostaw i stabilności rynków finansowych. Podstawy prawne i rozumowanie sądu Sąd Handlu Międzynarodowego uzasadnił swoją decyzję w oparciu o interpretację IEEPA rozpatrywaną w świetle doktryny „major questions” oraz zasady niedelegacji władzy ustawodawczej. Sędziowie podkreślili, że choć IEEPA przyznaje prezydentowi uprawnienia do wprowadzania sankcji i ograniczeń w sytuacjach „niezwykłych i nadzwyczajnych zagrożeń”, to jednak nie zawiera ona jasnych ram ani kryteriów pozwalających na stosowanie szeroko zakrojonych taryf celnych, co oznaczałoby nieuprawnione przekroczenie powierzonej władzy. W rezultacie orzeczenie uznało, że zarówno konstytucja, jak i sama ustawa wymagają wyraźnej delegacji ze strony Kongresu, co w przypadku taryf „Liberation Day” nie zostało spełnione. Szczegóły nakazu i strony postępowania Wyrok sądu ma charakter trwały i nakazuje natychmiastowe unieważnienie wszystkich rozporządzeń celnych wydanych na podstawie IEEPA od stycznia 2025 roku, z wyłączeniem odrębnych taryf sektorowych. Ponadto sąd zobowiązał administrację prezydenta do opracowania i wydania nowych rozporządzeń zgodnych z orzeczeniem w terminie dziesięciu dni od daty ogłoszenia wyroku. Sprawy zapoczątkowały dwa odrębne pozwy – pierwszy wniesiony przez nieformalny ośrodek Liberty Justice Center w imieniu pięciu małych przedsiębiorstw importerskich oraz drugi sygnowany przez dwanaście stanów USA, które wskazywały na poważne negatywne skutki gospodarcze nakładanych taryf. Obie skargi argumentowały, że prezydenckie rozporządzenia naruszały konstytucyjne kompetencje Kongresu oraz brak jasnych kryteriów IEEPA. Reakcje administracji i rynków finansowych Bezpośrednio po ogłoszeniu orzeczenia Biały Dom złożył zawiadomienie o odwołaniu od decyzji i podkreślił, że w opinii administracji wprowadzone taryfy służyły złagodzeniu „krytycznego dla obronności i gospodarki deficytu handlowego”, stanowiącego według urzędników sytuację nadzwyczajną. W oświadczeniu rzecznika wskazano, że decyzja sądu nie przesądza o skuteczności ceł jako narzędzia nacisku, lecz wykracza poza przyznane prezydentowi kompetencje. Równocześnie rynki finansowe zareagowały pozytywnie – dolar zyskał na wartości w stosunku do głównych walut światowych, a giełdy zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Azji odnotowały wzrosty, co analitycy wiązali z oczekiwaniami większej przewidywalności polityki handlowej USA. Na chwilę pisania artykułu, kontrakt na SP500 rośnie o 1,5%. Wyłączenia i dalsze kroki prawne Orzeczenie nie obejmuje taryf sektorowych na stal, aluminium i samochody, które zostały nałożone przez administrację Trumpa na podstawie odrębnego aktu prawnego – Ustawy o Uczciwej Konkurencji Towarowej z 1962 roku. W rezultacie poszczególne rozporządzenia celne dotyczące tych gałęzi przemysłu pozostają w mocy, choć nadal mogą być przedmiotem odrębnych postępowań sądowych. Dodatkowo administracja federalna zapowiedziała, że zamierza kontynuować proces odwoławczy aż do ewentualnego rozpatrzenia przez Sąd Najwyższy USA, co może opóźnić ostateczne rozstrzygnięcie kwestii konstytucyjności prezydenckiego użycia IEEPA. Znaczenie dla gospodarki i polityki handlowej Decyzja Sądu Handlu Międzynarodowego stanowi istotny precedens w zakresie kontroli sądowej nad wykorzystaniem prezydenckich uprawnień nadzwyczajnych w polityce handlowej, wzmacniając rolę Kongresu jako głównego organu decyzyjnego w kwestiach ceł i relacji handlowych. Wyrok wprowadza niepewność w toczące się negocjacje z Unią Europejską, Chinami oraz innymi partnerami, gdyż dotychczasowe instrumenty nacisku muszą zostać ponownie przeanalizowane pod kątem zgodności z prawem. Eksperci wskazują, że administracja może sięgnąć po alternatywne ścieżki prawne, takie jak Ustawa Handlowa z 1974 roku, która zezwala na wprowadzenie ceł w określonych ramach czasowych i kwotowych, jednak wymaga to odrębnych zgód Kongresu lub Komitetu ds. Zagranicznych w Senacie. Wnioski Orzeczenie Amerykańskiego Sądu Handlu Międzynarodowego stanowi ważny sygnał dla równowagi władz w Stanach Zjednoczonych, jednoznacznie wskazując na granice prezydenckich kompetencji w zakresie polityki handlowej i przypisując Kongresowi kluczową rolę w ustalaniu ceł. W praktyce oznacza to, że dalsze kształtowanie taryf celnych będzie wymagało bardziej złożonych konsultacji i potencjalnie kompromisów między władzą wykonawczą a ustawodawczą. W perspektywie globalnej decyzja może złagodzić część napięć handlowych, jednocześnie jednak stawia wyzwanie przed administracją w zakresie wypracowania nowych, zgodnych z prawem mechanizmów ochrony interesów gospodarczych USA.

Amerykański Sąd Handlu Międzynarodowego

Cła Donalda Trumpa zablokowane. Przekroczył uprawnienia.

Dołącz teraz do Strefy Premium