Ułomność polskiego rynku kapitałowego to nie tylko ograniczona płynność i cykliczność, ale przede wszystkim brak zaawansowanych narzędzi i wskaźników. Niestety mnóstwo rzeczy trzeba liczyć na piechotę. Jest to o tyle utrudnione, że spółki i analitycy nie formułują długoterminowych projekcji przychodów i zysków. Zrobienie modelu DCF dla wielu spółek jest z tego powodu niewykonalne.
Próżno szukać polskich serwisów tak rozbudowanych, jak np. Gurufocus.com, gdzie w jednym miejscu znajdziemy niemal wszystkie wymyślone wskaźniki fundamentalny, prognozy, modele analityczne i rozbudowane skanery dla spółek i całych sektorów. Po części jest to wina zarządów spółek giełdowych, które nie mają właściwej polityki komunikacji z inwestorami. Na rynku brytyjskim, a szczególnie amerykańskim wydaje się to bardziej poukładane, a relacje inwestorskie są dla spółek kluczowe w utrzymaniu dobrej wyceny akcji.
W żadnym polskim serwisie nie znalazłem modelu Beneish M-Score. Bez problemu mam go jednak na wspomnianym Gurufocus.com.
Jak sprawdzić, czy spółka jest kombinuje w sprawozdaniach finansowych?
Jednym ze sposobów jest właśnie wykorzystanie wspomnianego modelu. Używa on wskaźników finansowych i 8 zmiennych, by określić, czy spółka manipuluje zyskami. Jest więc narzędziem ujawniającym oszustwa finansowe.
Zmienne w modelu są liczone na podstawie sprawozdań finansowych. Model wyrzuca wynik w punktach. Stworzył go w 1999 roku prof. M. Daniel Beneish z Uniwersytetu w Indianie. Czy mamy w historii jakiś głośny przykład skuteczności modelu? Okazuje się, że grupa studentów Cornell University przewidziała za jego pomocą upadek Enronu.
Jak należy rozumieć model?
Teoria zakłada, że spółka może być skłonna do manipulacji zyskami w sytuacji, gdy w sprawozdaniach raportuje spadające marże brutto, rosnące wydatki operacyjne i dźwignię finansową w korelacji ze znaczącym wzrostem przychodów ze sprzedaży. Kalkulacja 8 zmiennych modelu jest dość skomplikowana, a musimy jeszcze potem przyporządkować im wagi. Na szczęście w przypadku spółek zagranicznych Gurufocus robi to za nas i wyrzuca gotowy wynik w punktach z graficzną prezentacją.
Punktacja modelu
W modelu poziomem granicznym jest -1,78. Wynik punktowy wyższy, czyli mniejszy ujemny lub dodatni oznacza, że spółka prawdopodobnie manipuluje zyskiem w sprawozdaniach finansowych. Wynik poniżej -1,78 (np. -2,7) oznacza, że spółka nie ściemnia lub robi to w sposób, który wymaka się modelowi.
BBY ma odczyt na poziomie -2,26, czyli poniżej granicy -1,78, co oznacza, że raczej nie manipuluje zyskami w dokumentach finansowych.
Beneish i Enron
W 1998 roku grupa studentów z Cornell University przewidziała za pomocą modelu, że Enron manipuluje zyskami. W tym czasie spółka kosztowała ok. 48$. Potem wzrosła tuz przed upadkiem do 90$, by ostatecznie załamać się, gdy spółka zbankrutowała w 2001 roku. Studenci alarmowali o możliwym bankructwie, ale na Wall Street nikt ich nie słuchał. Upadek spółki skłonił wielu profesjonalnych inwestorów do włączenia Beneish M-Score do swoich strategii.
