Inwersja krzywej dochodowości i recesja

02.08.2022, Kategorie: Nowości, Autor: Bartek Bohdan

Przy okazji analiz obligacji w mediach branżowych często pojawia się pojęcie krzywej dochodowości, jej odwrócenie i powiązanie tego zjawiska z prognozą recesji. W dzisiejszym wpisie postaram się w miarę przystępnie omówić te pojęcia.

Krzywa dochodowości

To po prostu graficzne przedstawienie zależności miedzy wysokością oprocentowania depozytu lub pożyczki (w naszym przypadku obligacji), a terminem jej zapadalności dla danej transakcji. U nas będzie to termin wykupu (zapadalności) obligacji z danej transzy. Zazwyczaj zależność jest taka, że wysokość oprocentowania rośnie wraz z czasem oczekiwania.

Najczęściej o krzywej dochodowości mówi się, porównując na rynku oprocentowanie obligacji 2-letnich i 10-letnich. Krzywa reprezentuje więc oprocentowanie długu danego kraju. Często możemy przeczytać o krzywej dochodowości obligacji amerykańskich. To bowiem najpewniejszy w tym momencie dług na świecie i najchętniej kupowany.

W normalnych warunkach oprocentowanie obligacji 10-letnich jest wyższe niż 2-letnich. Z czego to wynika? Inwestorzy żądają wyższej premii za ryzyko pożyczenia kapitału rządowi (przy obligacjach skarbowych) na 10 lat w stosunku do pożyczki na 2 lata. Aktualnie oprocentowanie 10-latek to 2,548%.

Krzywa rentowności obligacji skarbowych USA
Krzywa rentowności obligacji skarbowych USA

Termin 2 lat dla inwestora jest bardziej przewidywalny.

Odwrócenie krzywej dochodowości

Czasem występuje jednak sytuacja, gdy inwestorzy dostaną za obligacje 2-letnie wyższe odsetki, niż za 10-letnie. To oznacza, że pożyczanie pieniędzy w krótkim terminie jest teraz droższe niż w długim. W takiej sytuacji firmy uważają, że finansowanie inwestycji jest droższe i odkładają je w czasie. Rosną koszty pożyczek, wydatki się obniżają, gospodarka się kurczy i rośnie bezrobocie. Pojawia się odwrócenie krzywej dochodowości obligacji. Co to jednak dokładnie oznacza?

Jeśli oprocentowanie obligacji rośnie wraz z czasem ich trwania (normalna sytuacja), to spread, czyli różnica między oprocentowaniem obligacji 2 i 10-letnich jest dodatni. Jeśli staje się ujemny, to krzywa się odwraca i dług na 2 lata jest droższy niż ten na 10 lat.

Recesja

Odwrócenie krzywej w ostatniej 50-letniej historii Stanów Zjednoczonych zawsze wyprzedzało recesję ze średnio 18-miesięcznym wyprzedzeniem. W tym momencie spread dla 2-lat i 10-lat wynosi -30,6p, co oznacza właśnie odwrócenie krzywej.

Odwrócenie krzywej rentowności. Statystyka wieloletnia
Odwrócenie krzywej rentowności w USA. Źródło: http://www.worldgovernmentbonds.com/country/united-states/

Jak widać, krzywa jest odwrócona nie tylko dla wspomnianych terminów zapadalności, ale też w średnim terminie (5Y vs 2Y). Czy takie zdarzenie i tym razem zapowiada nam recesję?

Musimy pamiętać, że inwersja powoduje problemy czysto praktyczne. Banki zazwyczaj pożyczają pieniądze krótkoterminowo, by udzielić z nich pożyczek na dłuższy okres. Gdy stopy obligacji krótkoterminowych są wyższe niż stopy długoterminowe, banki odczuwają presję, co uderza w ich zyski i zniechęca do udzielania kredytów, co również ogranicza aktywność gospodarczą.

Jednak, by odwrócenie krzywej zapowiedziało recesję, musi potrwać dłuższą chwilę. Na zestawieniu powyżej widzimy też, że jeśli nachylenie krzywej mierzymy na podstawie stopy procentowej FED (2,5%) to nie mamy odwrócenia. Do tego FED bardziej chyba przygląda się rentownościom 3M w stosunku do 10Y, a tu mamy wciąż dodatni spread? Dlaczego akurat 3M w miejsce 2-latek? Ponieważ to właśnie ta krzywa bezbłędnie przewidziała ostatnie 8 recesji.